Jezioro Koronowskie

---

Lokalizacja

Jezioro Koronowskie, znane również jako zalew, położone jest w malowniczej okolicy, około 25 km na północ od Bydgoszczy, a zaledwie 5 km od Koronowa. To miejsce przyciąga turystów swoją urodą i możliwościami rekreacyjnymi.

W bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika znajdują się liczne ośrodki wypoczynkowe oraz urokliwe miejscowości, takie jak Pieczyska, Wielonek i Rodzinny Port Jachtowy Tazbirowo. Dodatkowo, Sokole Kuźnica również zachęca do odwiedzin i korzystania z uroków natury w tej okolicy.

Historia

W historii budowy Jeziora Koronowskiego istotną rolę odegrała koncepcja stworzenia tamy i elektrowni, która została zaprezentowana przez prof. Karola Pomianowskiego już w 1928 roku. Ideą przewodnią było zrealizowanie projektu kaskady Brdy, która przewidywała spiętrzenie rzeki poprzez połączenie ośmiu kaskad: Mylof, Uboga, Kiełpin, Jezioro Szpitalne, Koronowo, Tryszczyn, Smukała oraz Opławiec. Profesor Pomianowski wpadł na interesujący pomysł, aby wykorzystać łańcuch jezior polodowcowych, które biegną równolegle do rzeki Brdy (Moczar, Lipkusz Duży, Lipkusz Mały, Czarne i Białe) na długości 10 km, co pozwoliło znacznie obniżyć koszty związane z budową sztucznego kanału o podobnej długości. Usytuowanie tych jezior umożliwiło także zwiększenie poziomu piętrzenia o 7 metrów w stosunku do zapory w Pieczyskach, wynoszącego 18 metrów.

W 1946 roku, Zjednoczenie Energetyczne Okręgu Pomorskiego zwróciło się ponownie do profesora Pomianowskiego oraz inżyniera Hoffmana, aby podjęli się opracowania porzuconego wcześniej projektu. W tej nowej wersji przewidywano reaktywację planu z większym rozmachem, który obejmował m.in. zatopienie wioski Olszewka oraz zwiększenie spadu do 31,5 metrów brutto, co rodziło konieczność ustalenia rzędnej piętrzenia na zaporze w Pieczyskach na poziomie 81,5 m n.p.m.

Decyzja o rozpoczęciu budowy została podjęta ostatecznie w 1953 roku, a sama realizacja trwała do 1960. Na koniec budowy przystąpiono do rozbiórki zabudowań wsi Olszewka oraz do przesiedlenia jej mieszkańców. Warto zaznaczyć, że nie wszystkie drzewa zostały wykarczowane, co skutkowało tym, że na dnie zbiornika pozostały liczne przeszkody, takie jak kikutów drzew. Zbiornik został napełniony 30 listopada 1960 roku, a dwa miesiące później, 4 marca 1961 roku, elektrownia rozpoczęła swoją działalność. Cały zbiornik powstał dzięki spiętrzeniu Brdy, ujętej w zaporę ziemną o długości 49 km, oraz połączeniu różnych jezior rynnowych.

Po utworzeniu zalewu w latach 60. nad jego brzegami bydgoskie zakłady pracy zainwestowały w budowę kilku ośrodków wczasowych, a w Pieczyskach zrealizowano dużą inwestycję w postaci domków campingowych. W kolejnej dekadzie, w latach 70., planowano stworzenie ośrodka wypoczynku w Romanowie, który miał być przeznaczony głównie dla mieszkańców Bydgoszczy, w co miały być zaangażowane środki z miejskiego budżetu. Do 1975 roku zrealizowano m.in. budowę pomostów, obiektu funkcyjnego, ujęcia wody pitnej, sanitariatów oraz wypożyczalni sprzętu wodnego, jednak prace nie zostały zakończone.

Remont/przebudowa

W ostatnich dekadach zapora na Jeziorze Koronowskim przeszła istotne modernizacje, które miały na celu poprawę jej efektywności oraz bezpieczeństwa. Pod koniec lat 70. zaobserwowano znaczące problemy z filtracją, co zmusiło zarządców do podjęcia kluczowych działań.

W latach 1979–1981 zapora została poddana rozbudowie. Na jej stopie zwiększono szerokość, przedłużono upust denny, a także wykonano dodatkowe drenaże. Przebudowa dolnego stanowiska była istotnym krokiem w kierunku wydłużenia drogi filtracji oraz podniesienia stanu bezpieczeństwa obiektu.

Niestety, w 2020 roku ponownie wykryto niepokojące symptomy związane z nadmierną filtracją. Skutkiem tego były znaczne ruchy piasku oraz wody, co wzbudziło obawy o stabilność budowli. W odpowiedzi na ten problem, podjęto szybkie działania, które obejmowały zrzucenie worków z piaskiem na czoło zapory. Akcja ta trwała tylko kilka dni, ale miała kluczowe znaczenie dla stabilizacji sytuacji.

Charakterystyka

Głębokości zbiornika Koronowskiego są zróżnicowane, wahając się od 0,0 do 21,2 m. Największe wartości głębokości występują w obszarze dawnego koryta rzeki Brdy, gdzie głębokości systematycznie rosną od jego ujścia. Przykładowo, w pobliżu zapory zanotowano głębokość wynoszącą 19,7 m, podczas gdy maksymalna wartość, osiągająca 21,2 m, znajduje się w byłym jeziorze Stoczek. Warto również odnotować, że zatopione jeziora, takie jak Piaseczno (19,4 m) oraz Moczar (17,5 m), charakteryzują się podobnymi głębokościami.

Powierzchnia Zbiornika Koronowskiego, od ujścia rzeki Kamionka w kierunku hydroelektrowni w Samociążku, wynosi 13,5 km², podczas gdy jego pojemność osiąga 77,5 mln m³. Średnia głębokość tego zbiornika wynosi 5,7 m, a długość linii brzegowej to około 102 km.

W obrębie Zbiornika Koronowskiego można wydzielić pięć wyraźnych odcinków, różniących się zarysem linii brzegowej, kształtem dna, a także warunkami wodnymi:

• Od ujścia rzeki Szumionki do ujścia rzeki Kamionki. Ten fragment o długości 5 km charakteryzuje się nieznacznie podniesionym lustrem wody, gdzie szerkość oraz głębokość systematycznie rosną,
• Od ujścia rzeki Kamionki do ujścia rzeki Krówki. Poniżej ujścia rzeki Kamionki występuje gwałtowny wzrost szerokości zbiornika retencyjnego, a brzeg nie wykazuje zbyt dużej regularności. Głębokości osiągają 10,2 m w okolicy linii kolejowej Pruszcz-Terespol Pomorski. Poniżej tej linii ciągnie się rozbudowany system zatok oraz rozlewisk, z wyraźnie zróżnicowanymi głębokościami oraz nieregularnym dnem,
• Dawne jeziora Piaseczno i Stoczek oraz obszar od ujścia rzeki Krówki do ujścia rzeki Suchej. Ta część zachowała regularność dna sprzed okresu zalania. Maksymalna głębokość jeziora Stoczek wynosi 21,2 m, co czyni je najgłębszym punktem w całym Zbiorniku Koronowskim. W rejonie byłego ujścia rzeki Krówki zbiornik ponownie się zwęża, jego szerokość wynosi od 200 do 300 m. Obecność ruchu wody w tym obszarze nadaje tej części zbiornika charakterystyczny rzeczny wygląd. Brzegi są regularne, wysokie i strome. W początkowych latach istnienia zbiornika zaznaczyły się tu erozje, przejawiające się w obrywie gruntu i osuwiskach,
• Od ujścia rzeki Suchej do zapory w Pieczyskach. W tym odcinku brzegi zbiornika są strome oraz wysokie. Szerokość wzrasta początkowo stopniowo, a następnie gwałtownie, osiągając około 1500 m przy zatopionym starorzeczu. Większość tej części to dawny korytarz rzeki Brdy. Obszar zalewowy głównego basenu składa się z płycizn, które są porośnięte trzcinami, a także wikliną na znacznej powierzchni,
• Od ujścia rzeki Kręgiel do hydroelektrowni w Samociążku. Ten fragment obejmuje zalane koryto Strugi Nowojasienieckiej oraz jeziora Lipkusz, a także kanał łączący i jeziora Moczar oraz Białe. Z tego powodu szerokość tego odcinka jest zróżnicowana, wynosząc od 25 do 300 m.

Turystyka

Zalew Koronowski to niezwykle atrakcyjny region turystyczny, który przyciąga wielu miłośników wypoczynku na świeżym powietrzu. Jego malownicze głębokie zatoki, liczne wyspy oraz dzikie brzegi sprawiają, że jest to idealne miejsce do relaksu. Długość linii brzegowej wynosi 102 km, co czyni go bogatym w różnorodne możliwości do uprawiania sportów wodnych.

Otaczający akwen las nie tylko dodaje uroku, ale także zapewnia intymność i spokój. Zalew Koronowski jest uznawany za jeden z najatrakcyjniejszych regionów rekreacyjnych na południu Polski, znajdującym się pomiędzy malowniczymi Mazurami a Pojezierzem Pomorskim. Warto dodać, że w 2006 roku Tygodnik „Wprost” przyznał Zalewowi 7. miejsce w rankingu polskich jezior, co dodatkowo podkreśla jego popularność wśród turystów.

Obszar ten cieszy się dużym zainteresowaniem zwłaszcza wśród mieszkańców Koronowa oraz Bydgoszczy, którzy często spędzają tutaj czas wolny. Najwięcej turystów gromadzi się w południowej części zalewu, gdzie znajdują się takie miejscowości jak Romanowa, Samociążek oraz Pieczyska, oferujące wiele udogodnień zarówno w ośrodkach wypoczynkowych, jak i w zaciszu natury. Można tu także natknąć się na liczne domy letniskowe, ogródki działkowe oraz pola biwakowe.

Zalew i jego otoczenie to idealne miejsce dla pasjonatów turystyki wodnej, pieszej oraz rowerowej. Tradycje międzynarodowych spływów kajakowych sięgają 1928 roku, a od 1965 organizowane są również zimowe spływy. Liczne kluby żeglarskie aktywnie promują turystykę wodną i dysponują odpowiednimi infrastrukturami, takimi jak przystanie, baseny oraz pomosty do wodowania jachtów. Co roku w sierpniu odbywają się regaty klasy turystycznej, które przyciągają wiele zainteresowanych.

Oprócz tego, w regionie prowadzona jest aktywna turystyka jeździecka, a zwiedzający znajdą tu wiele malowniczych miejsc oraz tras pieszych i rowerowych, bogatych w przyrodnicze oraz historyczne osobliwości. Dzięki dobrze oznakowanym szlakom turystycznym, odkrywanie okolicy staje się nie tylko przyjemne, ale również wygodne.

W 2019 roku rozpoczęła się rozbudowa przystani w Kręglu, która po zakończeniu inwestycji zyska pojemność na około 560 łodzi żaglowych oraz motorowych, co znacznie przewyższa dotychczasową pojemność wynoszącą 170 jednostek. Warto również wspomnieć, że w 2021 roku przeprowadzono rewitalizację plaży w Pieczyskach, która została otwarta 6 lipca 2021 roku.

Szlaki turystyczne

Wzdłuż malowniczych brzegów Zalewu Koronowskiego znajduje się kilka oznakowanych szlaków turystycznych, które zachęcają do wycieczek w otoczeniu natury. Niniejsze szlaki mają zróżnicowaną długość, co umożliwia dostosowanie trasy do własnych preferencji.

• szlak pieszy „Jeziora Koronowskiego” rozciągający się od Wudzyna aż do Sokolej-Kuźnicy, prowadząc przez Rynnę Jezior Byszewskich i Samociążek, osiąga łączną długość 77,4 km,
• szlak pieszy „Brdy” biegnący z Bydgoszczy do Brdyujścia, następnie przez Sokole-Kuźnicę, aż do Świtu, liczy 70,9 km,
• szlak pieszy „im. Leona Wyczółkowskiego” rozpoczynający się w Bydgoszczy, prowadzący przez Osową Górę oraz Sokole-Kuźnicę, a kończący w Pruszczu, ma 76,0 km długości,
• szlak pieszy „Białego Węgla” łączący Maksymilianowo z Pieczyskami i Koronowem wynosi 29,7 km.

Każdy z tych szlaków oferuje niezapomniane widoki oraz bliski kontakt z przyrodą, co czyni je idealnym wyborem zarówno dla doświadczonych turystów, jak i dla osób preferujących łagodniejsze wędrówki.

Miejscowości wypoczynkowe nad Zalewem Koronowskim

Na obszarze Zalewu Koronowskiego znajduje się wiele atrakcyjnych miejscowości wypoczynkowych, które przyciągają turystów oraz mieszkańców.

• Koronowo,
• Pieczyska,
• Romanowo,
• Samociążek,
• Tuszyny,
• Srebrnica,
• Krówka Leśna,
• Sokole-Kuźnica,
• Wielonek.

Każda z tych miejscowości ma swój unikalny charakter i oferuje różnorodne atrakcje dla odwiedzających.

---

Oceń: Jezioro Koronowskie

---